Door de uitlopers vangt de boom meer wind, ook ontwikkelt de boom meer wortels
Hoogsensitieve mensen vangen meer wind en ontwikkelen diepere wortels. Vooral dat laatste weten veel mensen niet. Die diepe wortels die zie je namelijk niet. Deze blog gaat over HSP en prikkels met positieve en negatieve effecten. De informatie voor deze blog komt uit de boeken van E. Aron – Hoogsensitieve personen & S. Daniels / M. Piechowski – Leven met Intensiteit & A. Tol – Hoogsensitiviteit professioneel begeleiden.
Meer wind vangen.
De hoeveelheid wind die waait is voor ieder persoon hetzelfde. De wind, je begrijpt het, staat voor de prikkels om ons heen. Dagelijks heeft iedereen (in dezelfde situatie) te maken met dezelfde hoeveelheid prikkels. Maar hoe de hersenen omgaan met die prikkels is voor iedereen anders. Ik neem mezelf even als voorbeeld.
Negatief effect
Toen ik een jaar of tweeëntwintig was liep ik stage bij de Hogeschool Utrecht, dat deed ik samen met Bas. We zaten tegenover elkaar op kantoor samen met nog een of twee collega’s. Het moment dat nu volgt staat me nog goed bij, want ik moest mijn eigen comfortzone uit en tact was niet mijn grootste kwaliteit.
Soms begon hij met zijn pen te tikken, of de pen ‘in-en-uit’ te klikken. Tot mijn grote frustratie. Ik zei er niets van en hield het voor mij. Maar het geluid kwam binnen als een donderslag. Ik observeerde mijn andere kamergenoten. Niemand leek het in de gaten te hebben. Ik wilde het niet horen en zette mezelf aan het werk of misschien dat ik even naar het toilet ging, hopende dat hij op zou houden.
Op een gegeven moment moest ik iets doen waar ik me voor moest concentreren. En de pen was ondertussen aan het tikken.
Tik-tik-tikIk zag de letters van de woorden die ik wilde lezen, maar ze drongen niet tot me door.Tik-tik-tikEen blik op de pen. Spanning in mijn buik, mijn benen, mijn voeten en mijn handen. Gewoon doorgaan Jelke! Mijn blikt weer op het leeswerk.Tikker-de-tik-tik-tikMijn ogen dicht, ‘sluit je ervoor af, niemand anders heeft er last van, laat het gaan’. Mijn moed bij elkaar verzamelen. Ik moest hier een eind aan maken. Boosheid, frustratie en een neiging om die pen uit zijn hand te rukker en weg te smijten.Tiktik-tikker-de-tik.Adem-in-adem-uit. Tik-tik-tik“oh wil je daar álsjebieft mee ophouden?!” Mijn lieve collega Bas was zich van geen kwaad bewust en logisch. En bij mij kookte mijn bloed zowat. Ik heb geprobeerd het daarna te sussen denk ik, excuses aan te bieden voor mijn overgevoeligheid. Toen was ik boos dat hij het niet begreep maar eigenlijk was die boosheid op mezelf gericht. WAAAROMM had ik er toch zo’n last van? Waarom? Waarom?
De prikkels in die kamer waren voor iedereen hetzelfde, maar bij mij werd het niet gefilterd. Sterker nog, soms lijken de geluiden wel onder een versterker te liggen.
Positief effect
Het positieve van ‘meer wind vangen’ is dat je meer prikkels waarneemt. Ja. Dus het positieve is hetzelfde als het negatieve. Doordat je meer prikkels waarneemt, ben je instaat om beter dan een ander een situatie in de schatten, sneller door te hebben wanneer iets misgaat, goede voorzorgsmaatregelen te nemen, beter af te stemmen. Maar ook bijvoorbeeld: lekkerder eten te koken omdat je subtiele smaakverschillen waarneemt, betere muziek te maken, omdat je klanken op elkaar af kunt stemmen, sportrecords verbreken omdat je precies weet waar je lichaam toe in staat is.
Elaine Aron omschrijft het in haar boek aan de hand van het sorteren van sinaasappels:
Wat ik leuk vond, was de ingenieuze vinding waarbij de sinaasappels over een schuddende transportband gingen totdat ze in een van de drie sleuven vielen–klein, middel of groot. Tegenwoordig gebruik ik die ervaring als een manier om de hersenen van een hsp te beschrijven. In plaats van drie sleuven om de dingen die langs de transportband op hen afkomen te verwerken, hebben zij er vijftien waarmee ze een zeer fijn onderscheid kunnen maken. En alles gaat goed, totdat er te veel sinaasappels tegelijkertijd over de transportband komen aanzetten. Dan ontstaat er een enorme opstopping. Elaine Aron – Hoogsensitieve personen
Diepere wortels
De prikkels komen niet alleen (harder) binnen, ze worden ook dieper verwerkt. Alle prikkels die je bewust en onbewust oppikt verwerk je tot een conclusie, de diepere wortels. De conclusie die ik uiteindelijk verbond aan het bovenstaand incident, is voor mij geen bewuste conclusie, ik kan hem je dus niet vertellen.
Als we wel conclusies maken, maar niet precies weten waarop deze conclusies gebaseerd zijn, noemen we dit intuïtie. Intuïtie is niets anders dan prikkels in het heden verwerken samen met ervaringen uit het verleden, daar verbanden leggen en tot een mogelijke conclusie komen. Dit proces kan trouwens ook bewust plaatsvinden, maar dan noemen we het meestal geen intuitie, maar opmerkzaamheid (denk Sherlock Holmes). Hoogsensitieve personen (HSP) hebben vaak een goed ontwikkelde intuitie. Daarom lijk je soms ineens iets te begrijpen of te weten, zonder dat je je bewust bent waarom.
Zo kan het bijvoorbeeld dat je melk heel vies bent gaat vinden, als je als kind steeds buikpijn kreeg van melk. Bewust kun je je dit niet herinneren, maar je lichaam en je onbewuste hebben die conclusie getrokken. Intuïtief weet je dus dat melk niet goed voor je is. Best handig!
Je kunt je voorstellen dat je ook de verkeerde conclusies kunt trekken. Met intuïtie moeten we daarom ook voorzichtig zijn: een mens trekt onbewust conclusies op basis van zijn of haar waarheid. Voor deze persoon zal dit vaak kloppen, maar de waarheid van de een is niet de waarheid van de ander. Daarnaast sluipen er soms patronen/overtuigingen in, die later niet meer helpend zijn, dan is het zaak dat deel los te laten.
NB. Laten we wel stellen, intuïtie is dus geen paranormale gave. Intuïtie is wel een kwaliteit die sommige mensen meer en sommige mensen minder hebben ontwikkeld.
Zintuigelijke prikkels
In het voorbeeld hierboven waren zintuiglijke prikkels aan de orde, het tikken van de pen. Zintuiglijke prikkels zijn altijd een makkelijk voorbeeld, omdat iedereen ze kent. Als je gevoelig bent voor zintuiglijke prikkels dan zul je je zintuigen sneller en dieper ervaren (reuk, smaak, tast, gehoor, zicht). Er zijn nog meer prikkelgevoeligheden, die beschrijf ik in mijn volgende blog.
Overprikkeling van zintuigen
Bij overprikkeling of bij bijvoorbeeld vermoeidheid, kan deze gevoeligheid omslaan in het niet kunnen verdragen van:
geuren / smaken (misselijk worden),
aanraking (blijf uit de buurt!),
geluid (stil nou toch eens!) of
beeld (doe niet zo druk, zit eens stil / moeie ogen, hoofdpijn). Een extreme vorm hiervan kan zich uiten in bijvoorbeeld aan migraine (geen enkele zintuiglijke prikkel kunnen verdragen).
Onderprikkeling van zintuigen
Bij onderprikkeling of emotionele spanning kan deze gevoeligheid omslaan in: te veel eten, te veel seksdrive, koopwoede of aandacht opeisen. Je gaat dan de prikkels opzoeken. Ook kan het zijn dat de overgang van weinig prikkeling (lange stilte, veel rust) naar veel prikkels moeizaam gaat. Denk maar een een dag rustig (thuis)werken, waarna de kinderen thuiskomen.
Hyperprikkelbaarheid van Piechowski
Je kunt ook op andere gebieden geprikkeld raken. Mijn volgende blog gaat over de vijf hyperprikkelbaarheden van Piechowski (1999), met daarbij de ‘gedragingen’ die horen bij de positieve en negatieve uitwerkingen van die prikkels. Deze prikkelbaarheden zijn:
Zintuiglijke prikkels
Psychomotorische prikkels
Intellectuele prikkels
Verbeeldende prikkels
Emotionele prikkels
Hulp nodig?
Loop jij tegen je hoogsensitiviteit aan vind je het moeilijk om je kracht er in te zien? Of wil je je ervaring met me delen. Laat het me weten in een reactie hieronder of stuur me een mail op jelke@considerabel.nl.